* خــــوب بودن با خـــود
* خوب بودن با خود
آیا زیاد به فکر دیگران بودن، خطرناک نیست؟
آیا با زیاد به فکر همنوعان بودن در حق خود، ظلم نمی کنیم و خود را فرسوده نمی سازیم؟ آیا دنیا، پُر از انسان هایی نیست که از زیاد خدمت کردن به دیگران، خود را به شدت، خسته کرده اند؟ آیا این افراد، بیشس از اندازه نسبت به دیگران، حسّ مسئولیت پذیری نداشته اند؟
این که نسبت به خودمان هم، مسئولیت داشته و لذا، بایستی نسبت به خودمان هم، خوب و مهربان باشیم عقیدۀ کاملا درستی به حساب می آید. به یاد دارم که بیش از بیست سال پیش با خانمی صحبت می کردم که کاملا او را می شناختم. او می گفت که به این نتیجه رسیده است که بیش از اندازه به دیگران خدمت کرده است. به گونه ای که در حال حاضر، توان انجام چنین کاری را ندارد. از آن زمان به بعد، او به خودش نیز فکر می کند. نکتۀ قابل توجه این بود که این خانم، درمانده ترین فردی بود که تا به حال دیده بودم.
از آن زمان به بعد، بارها شنیده ام که مردم می گویند زمان زیادی را صرف مراقبت از دیگران کرده اند و حال نوبت آن رسیده است که از خودمان، مراقبت بکنیم، نسبت به این کار، من شکّ دارم. چون در آن ها یک الگوی خاص رفتاری، شکل گرفته است که تغییر دادن آن به راحتی امکان پذیر نیست. به نظر من، این افراد به خاطر عدم توجه کافی به خود، در واقع، گام های مؤثری هم در جهت رفاه و آسایش دیگران برنداشته اند. چون انسان نه تنها در برابر دیگران بلکه در برابر خودش هم، مسئول است.
گاهی، بعضی ها می گویند که مردم آن ها را بسیار خوب و مهربان می دانند و می گویند که اینها باید به خودشان نیز رسیدگی بکنند. مشکل نیز در همین جاست. چون همان طوری که قبلا هم گفتم ما نه تنها در برابر دیگران بلکه در برابر خودمان نیز، مسئول هستیم. و اگر نسبت به خود، خوب و مهربان باشیم در واقع در حق دیگران هم، خوب و مهربان خواهیم بود. بین این دو مورد، هیچ گونه تضاد و تعارضی هم دیده نمی شود.
بعضی وقت ها، خودمان را در موقعیت هایی می بینیم که در آن ها، احساس می کنیم از ما، سوء استفاده می شود. در این جور مواقع، فکر می کنیم که مردم از ما انتظار بیش از حدّی دارند و در مقابل آن چه که از ما می گیرند، چیزی به ما، پس نمی دهند. در چنین مواقعی، می بایست چه کاری کرد؟ به نظر من، در این جور مواقع بایستی طوری عمل کرد که رابطه ما با دیگران، آسیب نبیند.
ما نباید از مراقبت و رسیدگی به خودمان، غافل باشیم. چون ما نیز انسان هستیم و مثل هر انسان دیگری، شایستگی آن را داریم که به خودمان نیز رسیدگی بکنیم. رسیدگی و مراقبت از خود به معنای غافل ماندن از رسیدگی به دیگران نیست. بلکه بر عکس، به نظر من، رسیدگی واقعی به دیگران در گرو رسیدگی به خود ماست.
* خوبی و مهربانی چیست؟
خوبی واقعی، تمایلِ به انجام کارِ خوب و فعلیّت بخشیدن به آن تمایل می باشد. انگیزه های خوبی کردن، ممکن است متغیر باشد. می تواند خودخواهانه یا خیرخواهانه باشد. در این زمینه، آن چه که اهمیت دارد نظر انسان نیست. بلک نیّت و عمل انسان است.
بحث در این زمینه که خوبی کردن، اغلب ممکن است خودخواهانه باشد، به نظر احمقانه می رسد. چون روی هم رفته، تمایل داریم در مورد انسان ها، بد فکر نکنیم. اما سؤال این است که آیا خوبی واقعی که از روی خودخواهی محض صورت نگرفته باشد وجود دارد یا خیر. پاسخ این است که بلی، وجود دارد و ممکن است گاهی اوقات، افرادی را ملاقات کنیم که بدون قید و شرط در حق همنوعان خود، خوبی می کنند و اغلب، انسان های کاملا معمولی هم هستند. آن ها از خودشان، خوبی ساطع می کنند که پی بردن به آن، دشوار است. قطعا نمی توانیم بگوییم که چنین افرادی در تاریکی شب از بانک، سرقت نمی کنند. اما احتمال این عمل توسط این افراد بسیار پایین است. این گونه افراد را باید از گزند روزگار در امان نگه داشت. نه به خاطر این که آن ها، انسان های بسیار غیرعادی هستند. بلکه به این خاطر که نژاد بشر به وجود چنان انسان های پاکی، نیازمند است.
بعضی وقت ها، خوب و اخلاقی بودن، نیازمند شهامت و شجاعت است. گاهی خوبی کردن مستلزم این است که کاری را انجام بدهیم که دیگران آن را خیلی خوب نمی دانند. درست است که می گویند تلاش برای خوبی و خوبی کردن، برخواسته ها و تمنّیات مردم از شخص می افزاید اما، چالشی است که به زحمتش می ارزد. همه ما دوست داریم مطابق با آرمان های خود، زندگی بکنیم و خوب بودن، خواسته و آرمانِ بسیاری از انسان هاست.
کتاب هنر خوب بودن
*خوب بودن به طرز حقیقی و مثبت واقعا یک هنر است
* تلاش در جهت خوب بودن و خوب زیستن
Stefan Einhorn
استفان آینهورن
جواد شافعی مقدم
