آفرینــــــــش بــــشر
آفرینــــــــش بــــشر
دانشمندان، امروز معتقدند: بشر، مهمان تازه ای است که وارد کرۀ زمین شده. در حالی که از آفرینش جهان، کرّ و بیان، فرشتگان، حیوانات و جنبندگان سالهای درازی می گذشت، در پایان کار، بشر آفریده شد.
در آیه نخست سورۀ دهر می خوانیم:
«هَل اَتی عَلَی الاِنسانِ حِینٌ مِنَ الدَّهرِ لَم یَکُن شَیئاً مَذکُوراً؛ آیا چنین نیست که زمانی طولانی بر انسان گذشت که چیز قابل ذکری نبود؟»
امام باقر (ع) در تفسیر این آیه فرمود:
«کان مَذکُوراً فِی العِلمِ وَ لَم یَکُن مَذکُوراً فِی الخَلقِ؛ انسان در علم خدا، مذکور بود، هر چند در جهان آفرینش، ذکری از او نبود.»
2. مجمع البیان، ج 10، ص 406
از این بیان می توان استفاده کرد، که قبل از انسان، موجودات بسیاری آفریده شده بودند، و انسان مهمان تازه وارد زمین است.
ناگفته نماند که مطابق پاره ای از روایات، حضرت آدم (ع) نخستین انسان روی زمین نبوده است، بلکه نخستین انسان نسل جدید، از حدود هفت هزار سال قبل تا آخر الزّمان و تا قیامت خواهد بود.
این مطلب، هم در روایات اسلامی دیده می شود، و هم از نظر علمی ثابت شده که انسان میلیونها سال قبل، در زمین وجود داشته، چنانکه بقایای فُسیل شدۀ اسکلت انسان که در کاوشهای زمین شناسی پیدا شده، بیانگر این موضوع است.
ابوحمزه ثِمالی می گوید: امام سجّاد (ع) فرمود:
«اَتَظُنَّ اللهَ لَم یَخلُق خلقاً سَواکُم؟ بَلی وَللهِ! لَقَد خَلَقَ اللهُ اَلفَ اَلفَ آدَمَ، وَ اَلفَ اَلفَ عالَمٍ، وَ اَنتَ وَ اللهِ فی آخِرِ تِلکَ العَوالِمِ؛ آیا گمان می کنی که خداوند مخلوقاتی غیر از شما را نیافریده است؟ آری سوگند به خدا، خداوند هزار هزار (یک میلیون) آدم، و هزار هزار (یک میلیون) عالَم آفریده، سوگند به خدا تو آخرین (نسل) از این عالم می باشی.»
1. مشارق الانوار بُرسی، طبق نقل بحار، ج 57، ص 336.
جابرین یزید نقل می کند، امام باقر (ع) در ضمن گرفتاری فرمود:
«لَعَلَّکَ تَری اَنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ اِنَّما خَلَقَ هذَا العالَمَ الواحِدَ، اَوَتَری اَنَّ اللهَ عَزَّوجَلَّ لَم یَخلُق بَشَراً غَیرَکُم؟ بَلی وَ اللهِ لَقَد خَلَقَ اللهُ تَبارَکَ وَ تَعالی اَلفَ اَلفَ عالَمٍ، وَ اَلفَ اَلفَ آدَمَ، وَ اَنتَ فِی آخِرِ تِلکَ العَوالِمِ و َ اُولئِکَ الآدَمِیِّینَ؛ گویا رأی تو چنین است که خداوند همین یک جهان را (که نسل ما نیز جزء آن است) آفریده است؟ یا چنین می پنداری که خداوند متعال انسانی غیر از (نسل) شما را نیافریده است، آری سوگند به خدا، خداوند متعال هزار هزار عالَم، و هزار هزار آدم را آفریده، و تو در (نسل) آخر این عالم ها و این آدم ها هستی.»
2.توحید صدوق، ص 200- خصال صدوق، ص 180 - تفسیر نور الثقلین، ج 1، ص 16 و 59 - بحار، ج 75، ص 336.
نتیجه و جمع بندی
از مطالب بالا که نظریّات علمی نیز آن را تأیید می کند، چنین نتیجه می گیریم که منظور از حضرت آدم (ع) در اسلام، که از آن به عنوان اَبُوالبشر (پدر انسانها) یاد می شود، و نام او در قرآن 25 بار (که هشت مورد آن به صورت «یا بنی آدَم» است) آمده، نخستین انسان این عالَم (که آخرین عالم است و تا قیامت امتداد دارد) می باشد، و قبل از او هزار هزار (منهای یک) آدم و نسل، وجود داشته، که هر آدم و نسلش در یک عالم بوده اند، و پس از انقراض آن نسل، عالَم آنها به پایان رسیده و سپس عالَم جدید و آدم جدید برای نسل های آینده به وجود آمده اند.
از قرائن و نشانه های استفاده می شود که آدم (ع) پدر بزرگ نسل فعلی، کاملترین انسانها بوده، و در نتیجه این نسل و این عالَم که ما در آن هستیم و تا قیامت امتداد دارد، نسبت به نسل ها و عالَم های گذشته، برتری دارد، از این رو سجده فرشتگان که مطابق فرمان خدا بر آدم (ع) انجام شد، به عنوان انجام فرمان خدا و تکریم و تجلیل از این آدم (که آخرین آدم است) بوده و فرشتگان، خدا را سجده شکر نمودند که پدر کاملترین نسل انسانی را آفرید، ولی نسل های قبل - که گاهی در بعضی از روایات از آنها با عنوان «نسناس» یاد شده - از چنین تکامل و موقعیّتی برخوردار نبوده اند.
1. از آیۀ 30 بقره که حاکی از سؤال اعتراض گونۀ فرشتگان در مورد خلقت آدم (ع) است، بعضی چنین استفاده کرده اند که قبلا نسل هایی از انسانها وجود داشته اند و همواره به فساد و خونریزی سرگرم بوده اند و منقرض شده اند، و در پاسخ خداوند به فرشتگان که در آیه 31 بقره آمده، اشاره ای به تکامل یافتن آخرین آدم و نسل او وجود دارد.
با این اشاره و سرآغاز، که بیشتر مبتنی بر قرائن و حدس است، ورق داستان ها را به روی خود می گشاییم، و گوش جان فرا می دهیم تا درسهایی از این داستان ها بیاموزیم و در راستای تکامل خود، از آن بهره گیریم.
ادامه دارد....
در بخش بعدی با حضرت آدم (ع) آشنا خواهید شد....
کتاب قصّه های قرآن
به قلم روان
محمد محمدی اشتهاردی
